در ماه‌های اخیر، تنش‌ها میان ایران و غرب بر سر برنامه هسته‌ای افزایش یافته است. کشورهای اروپایی و آمریکا با ادعای عدم همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حال پیش‌برد قطعنامه‌ای جدید در شورای حکام هستند. این در حالی است که مقامات ایرانی بارها تأکید کرده‌اند که هرگونه کاهش تعهدات ایران، واکنشی به نقض برجام توسط طرف‌های غربی بوده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفت‌وگویی جدید، به تحلیل ابعاد حقوقی و سیاسی این قطعنامه پرداخته و هشدار داده که غرب از این ابزار برای فشار بیشتر و فعال‌سازی مکانیسم ماشه استفاده خواهد کرد. اما آیا این قطعنامه می‌تواند به‌صورت قانونی منجر به فعال‌سازی این مکانیسم شود؟ نقش چین و روسیه در شورای امنیت چیست؟ و ایران چه واکنشی در صورت تصویب این قطعنامه نشان خواهد داد؟
پشت پرده قطعنامه جدید علیه ایران
کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، با اشاره به روند تصویب قطعنامه در شورای حکام، اعلام کرد که این روند مشابه دور قبلی است؛ یعنی در حالی که ایران اعلام آمادگی برای همکاری بیشتر کرده، غرب باز هم به سمت صدور قطعنامه پیش رفته است. به گفته وی، هدف اصلی این قطعنامه، ایجاد ابزار فشار برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه در ماه‌های آینده است. کشورهای اروپایی می‌خواهند از این قطعنامه به عنوان اهرمی در مذاکرات با آمریکا استفاده کنند و نشان دهند که ابزار قانونی برای افزایش فشار بر ایران در اختیار دارند.
آیا قطعنامه جدید منجر به فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌شود؟
کمالوندی تأکید کرد که از نظر حقوقی، صرف صدور یک قطعنامه نمی‌تواند موجب فعال‌سازی مکانیسم ماشه شود. این مکانیسم تنها زمانی قابل اجراست که ایران تعهدات خود را نقض کرده باشد، در حالی که ایران تاکنون تمام تعهداتش را انجام داده است. وی خاطرنشان کرد:
«ما در ابتدا ۱۵ گزارش مثبت داشتیم، سپس برای بیش از یک سال گزارش ارائه کردیم و بعد از آن، تنها بخش‌هایی را که به حالت تعلیق درآوردیم، اعلام نمودیم. تعهدات ما بازگشت‌پذیر هستند و در صورتی که طرف مقابل به تعهداتش عمل کند، ما نیز به وضعیت قبل بازمی‌گردیم.»
با این حال، وی هشدار داد که رسیدگی در شورای امنیت بیشتر سیاسی است تا حقوقی، و ممکن است کشورهای غربی از این قطعنامه به عنوان بهانه‌ای برای تشدید فشارها استفاده کنند.
نقش چین و روسیه: آیا قطعنامه وتو می‌شود؟
کمالوندی با بیان اینکه ترکیب فعلی شورای امنیت به گونه‌ای نیست که بتوان به حمایت چین و روسیه برای وتوی قطعنامه امیدوار بود، توضیح داد:
«متأسفانه امیدی به وتو شدن قطعنامه‌ها توسط دوستان ما در چین و روسیه نیست. دلیلش این است که موضوع رأی، ادامه لغو تحریم‌هاست و همه باید به آن رأی مثبت بدهند. اگر حتی یک کشور آن را وتو کند، باید اجرایی شود.»
این سخنان نشان می‌دهد که حتی در صورت مخالفت چین و روسیه، امکان مسدود کردن قطعنامه در شورای امنیت بسیار کم است.
واکنش ایران: اقدامات فنی و کاهش همکاری با آژانس
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به واکنش‌های گذشته ایران به قطعنامه‌های قبلی گفت:
«در قطعنامه‌های پیشین هشدار دادیم، اما توجه نکردند. نتیجه این شد که تولید غنای ۶۰ درصد را ۷ برابر کردیم، ۲۰ زنجیره جدید راه‌اندازی کردیم و ماشین‌های پیشرفته نسل سیزدهم را نصب نمودیم.»
وی افزود که ایران در صورت تصویب قطعنامه جدید، لیستی از اقدامات تلافی‌جویانه را اجرایی خواهد کرد که شامل دو بخش است:
۱ اقدامات فنی (افزایش فعالیت‌های هسته‌ای)
۲ کاهش همکاری با آژانس
«آژانس نباید انتظار داشته باشد که همکاری گسترده و صمیمانه‌ای که جمهوری اسلامی ایران تاکنون داشته است، ادامه یابد.»
سخن پایانی
به نظر می‌رسد قطعنامه جدید در شورای حکام آژانس، بیشتر یک بازی سیاسی برای افزایش فشار بر ایران باشد تا یک اقدام حقوقی معتبر. با این حال، از آنجا که شورای امنیت تحت نفوذ قدرت‌های غربی است، احتمال وتو شدن قطعنامه توسط چین و روسیه بسیار کم است. ایران نیز در صورت تصویب این قطعنامه، اقدامات تلافی‌جویانه خود را شدت خواهد بخشید که می‌تواند به بحرانی‌تر شدن وضعیت منجر شود.
آینده این پرونده نشان خواهد داد که آیا غرب می‌تواند از این قطعنامه به عنوان اهرم فشار استفاده کند، یا اینکه ایران با واکنش‌های قاطع خود، معادلات را به نفع خود تغییر خواهد داد.
لطفا نظرات خود درباره این خبر را از طریق بخش “دیدگاه” با ما و خوانندگان محترم مجله اینترنتی ناجی بلاگ به اشتراک بگذارید.
نوشته پشت پرده قطعنامه جدید علیه ایران: بازی سیاسی غرب یا تهدید واقعی؟ اولین بار در ناجی بلاگ. پدیدار شد.