داستان و معنی ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش

آیا می دانید معنی ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که این حکایت برگرفته از اشعار بوستان شیخ سعدی است و داستان بین درویش و روباه را روایت می کند.

بخور تا توانی به بازوی خویش
که سعیت بود در ترازوی خویش

این ضرب المثل به معنای خودکفایی و اتکا به توانایی‌ های فردی است که فرد توصیه می‌ کند که برای رسیدن به موفقیت و پیشرفت، به تلاش و کوشش خود تکیه کند و از دیگران انتظار نداشته باشد.

در واقع ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش زمانی به کار می رود که بخواهیم به کسی توصیه کنیم از بازوی خودش پول در بیاورد و منت کسی را نکشد. کسی که روی پاهای خودش بایستد لازم نیست سرش را برای برآورده کردن خواسته هایش جلوی کسی خم کند.

معنی ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش چیست؟

معنی اول : تا آنجایی که قدرت و انرژی و زور بازو داری سعی و تلاش کن و نان عمل خودت را بخور و بدون منت کسی آزادانه زندگی کن.

معنی دوم :‌ تا توان داری، از زور بازوی خودت و تلاشی که می کنی روزی ات را بدست بیاور که تلاش تو در ترازوی تو قرار می‌گیرد.

معنی سوم: مفهوم کلی یعنی تا توان داری با زور و بازوی خود نان بخور، زندگی کن بدون منت کسی.

این ضرب المثل انسان را به کار و تلاش و تنبلی نکردن تشویق می کند و سعی و تلاش انسان را به بار سنگین و امیدبخشی تشبیه می کند که ترازوی زندگی دنیوی او را سنگین کرده و اجازه نمی دهد نزد دیگران خوار و ذلیل شود. همه این توصیه ها برای این است که عزت نفس در هیچ بازاری فروخته نمی شود. از این رو انسان باید تمام سعی و تلاشش را به کار ببند که عزت نفس خود را حفظ کنتد. یکی از راه های حفظ عزت نفس، تلاش کردن و کسب روزی حلال است.

آنچه مطالعه خواهید کرد: معنی ضرب المثل ماه پشت ابر نمی ماند [داستان، انشا و نقاشی]

داستان ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش

سعدی برجسته ترین شاعر ایران در کتاب « بوستان » ؛ حکایتی نقل می کند که درس بزرگی به منظور زیستن با عزت و نکویی است . این ضرب المثل از بیتی است که سعدی بزرگ ضمن حکایتی در قالب سمبلیک آورده که تاریخچه این مثل را بازگو می کند :

یکی روبهی دید بی دست و پای
فرو ماند در لطف و صنع خدای

شخصی روباهی دید که دست و پا نداشت. از مهر و آفرینش خداوند در شگفت ماند که چون زندگانی به سر می برد بدین دست و پای از کجا می خورد. که این موجود چگونه می‌تواند زنده بماند؟ با این بی دست و پایی، از کجا روزی‌اش را بدست می‌آورد و ادامه زندگی می دهد ؟

در این بود درویش شوریده رنگ
که شیری برآمد شغالی به چنگ…

آن درویش شوریده حال ، در اندیشه بود که شیری پدیدار شد که شغالی را به چنگال گرفته بود. شیر شغال بیچاره را خورد.

از خوراک شیر، مقدارکمی باقی ماند که روباه با خوردن آن سیر شد. روز دیگر، باز هم اتفاقی از این دست رخ داد که بدان وسیله، آن کسی که روزی روباه را فراهم می‌آورد (خداوند) مقدار غذای لازم برای یک روز روباه را به او داد.

یقین مرد را دیده بینده کرد
شد و تکیه بر آفریننده کرد

درویش دنیای دیگری در پیش چشمش نمایان گردید و گفت خداوند روزی مرا خواهد رساند؛ از این به بعد، همانند مورچه‌ای به گوشه‌ای خواهم نشست. چرا که فیل ‌ها روزی خود را از زور بازویشان بدست نیاوردند. مدتی، چانه‌اش را به یقه‌اش فرو برد تا خداوند بخشاینده از دست غیب روزی او را بفرستد. نه غریبه و نه دوست، هیچکس (به او کمکی نکرد) همانند چنگ، چیزی جز رگ و استخوان و پوست از او باقی نماند .

چو صبرش نماند از ضعیفی و هوش
ز دیوار محرابش آمد به گوش

هنگامی که از شدت ضعف، صبر و طاقتش را از دست داد و بیهوش شد، صدایی از دیوار محراب به گوشش رسید:

برو شیر درنده باش ای دغل
مینداز خود را چو روباه شل

ای آدم مزور و حیله‌گر! برو و همانند شیر درنده باش؛ خودت را همانند یک روباه شل بر زمین نیندا ز آنقدر سعی و تلاش کن که همانند شیر، از تو هم چیزی باقی بماند (بیشتر از روزی خودت بدست آوری). چرا خودت را همانند روباه به ته مانده غذای دیگران سیر کنی؟ کسی که همانند شیر قوی است اگر همانند روباه خودش را بر زمین بیندازد، سگ هم به او شرف دارد و از او بهتر است.

به چنگ آر و با دیگران نوش کن
نه بر فضله دیگران گوش کن

روزی خود را به چنگ بیاور و آن را به همراه دیگران بخور نه اینکه منتظر ته ‌مانده غذای دیگران باش تا توان داری، با کمک زور بازوی خودت روزی‌ات را بدست بیاور که تلاش تو در ترازوی تو قرار می ‌گیرد.

چو مردان ببر رنج و راحت رسان
مخنث خورد دسترنج کسان

همانند مردان، رنج و سختی بکش و مایه راحتی و آسایش دیگران باش. مرد بی‌غیرت است که غذایش را از دسترنج دیگران بدست می ‌آورد.

خدا را بر آن بنده بخشایش است
که خلق از وجودش در آسایش است

خداوند به آن بنده‌ای می ‌بخشد که مردم از وجود او در آسایش باشند (مایه آسایش دیگران باشد)

کسی نیک بیند به هر دو سرای
که نیکی رساند به خلق خدای

کسی در دنیا و آخرت خوشی می‌بیند که به خلق خدا نیکی کند. بخشندگی نشانه خردمندی است.

بخـــور تا توانی به بازوی خویش
کــــه سعیت بود در ترازوی خویش

تا می ‌توانی از درآمد بازوی خودت غذا بخور، چرا که سعی و تلاش خودت میزان و سنجش رفاهت خواهد بود. به عبارت دیگر ؛ کسی که در سرش مغز و عقل دارد به دیگران نیکی می‌کند؛ زیرا آنان که نادان و بی مغز هستند فرومایه و بی خردند. کسی در دو جهان لطف و احسان خدا را می‌بیند که به آفریدگان خدا نیکی و دهش کند.

نوشته داستان و معنی ضرب المثل بخور تا توانی به بازوی خویش اولین بار در ناجی بلاگ. پدیدار شد.