کلمه‌ی «سوبر» (Sober) واژه‌ای انگلیسی است که در سال‌های اخیر، به‌خصوص در میان نسل جوان و در فضای مجازی فارسی‌زبان، رواج پیدا کرده و گاهی به اصطلاح «وایرال» شده است. اما «سوبر» دقیقا به چه معناست، به چه کسانی اطلاق می‌شود و چرا مورد توجه قرار گرفته است؟
معنی و کاربرد سوبر
در زبان انگلیسی، صفت «sober» در معنای اصلی خود به فردی اشاره دارد که تحت تأثیر الکل یا مواد مخدر نیست و کاملاً هوشیار است. این کلمه همچنین می‌تواند به معنای متین، معقول، جدی و حتی ساده و بی‌پیرایه نیز به کار رود. در زمینه ترک اعتیاد نیز «sober» به فردی گفته می‌شود که مصرف مواد را کنار گذاشته و در حال بهبودی است.
به چه کسی «سوبر» میگویند؟
در کاربرد رایج میان فارسی‌زبانان، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی و گفتگوی جوانان، «سوبر» معنایی فراتر از عدم مصرف الکل و مواد مخدر پیدا کرده است. در این بستر، «سوبر» اغلب به کار می‌رود تا به فردی اشاره کند که:
اهل تفریحات رایج و به اصطلاح «باحال» نیست: کسی که در مهمانی‌ها الکل نمی‌نوشد، سیگار یا مواد مخدر مصرف نمی‌کند و به‌طور کلی از رفتارهایی که در برخی گروه‌های همسالان هیجان‌انگیز یا مرسوم تلقی می‌شود، دوری می‌کند.
شخصیتی آرام و «بچه مثبت» دارد: این کاربرد گاهی با چاشنی طنز یا حتی تمسخر همراه است و فرد «سوبر» ممکن است به عنوان کسی که بیش از حد محتاط، محافظه‌کار یا حتی «پاستوریزه» است، تلقی شود.
از برخی جریان‌های مد روز پیروی نمی‌کند: در برخی موارد، این اصطلاح برای توصیف افرادی به کار می‌رود که سبک زندگی یا علایق متفاوتی با اکثریت دارند.
جالب است که گاهی اوقات، همین «سوبر بودن» می‌تواند به عنوان یک ویژگی مثبت و نشانه‌ای از سلامت و سبک زندگی متفاوت نیز مورد تحسین قرار گیرد، هرچند کاربرد طنزآمیز آن رایج‌تر به نظر می‌رسد.
دلایل رواج و «وایرال» شدن کلمه «سوبر»
دلایل متعددی می‌توان برای رواج کلمه «سوبر» در زبان فارسی امروز، به‌ویژه در فضای مجازی، برشمرد:
نفوذ زبان انگلیسی: استفاده از واژگان انگلیسی در زبان محاوره‌ای فارسی، به‌خصوص در میان نسل جوان که بیشتر با محتوای انگلیسی‌زبان در ارتباط است، پدیده‌ای رایج است. «سوبر» نیز یکی از این واژگان است که به دلیل سهولت تلفظ و انتقال معنای مورد نظر، جای خود را باز کرده است.
کاربرد توسط افراد تأثیرگذار (اینفلوئنسرها) و شخصیت‌های معروف: استفاده از این کلمه توسط برخی شخصیت‌های شناخته‌شده در شبکه‌های اجتماعی، یوتیوبرها یا حتی هنرمندان، به‌ویژه در حوزه موسیقی رپ، به گسترش و آشنایی بیشتر مخاطبان با آن کمک کرده است. وقتی یک اصطلاح توسط فردی با دنبال‌کنندگان زیاد به کار می‌رود، احتمال تقلید و استفاده از آن توسط دیگران افزایش می‌یابد.
بیان یک مفهوم فرهنگی خاص: «سوبر بودن» در فرهنگ جوانان امروزی، گاهی در تقابل با مفهوم «باحال بودن» یا همراهی با جمع قرار می‌گیرد. این تضاد و امکان استفاده از کلمه با بار معنایی طنزآمیز یا حتی انتقادی، به جذابیت آن برای استفاده در گفتگوهای روزمره و مجازی افزوده است.
پویایی زبان عامیانه: زبان عامیانه همواره در حال تغییر و تحول است و واژگان جدیدی به آن اضافه یا از آن حذف می‌شوند. «سوبر» نمونه‌ای از واژگانی است که توانسته است در دوره‌ای خاص، نیازی ارتباطی را برآورده کرده و به بخشی از دایره لغات غیررسمی بخشی از جامعه تبدیل شود.
شبکه‌های اجتماعی و سرعت انتشار: ماهیت شبکه‌های اجتماعی به گونه‌ای است که اصطلاحات و ترندها با سرعت زیادی در آن‌ها منتشر می‌شوند. یک توییت، یک ویدیو یا یک پست می‌تواند به سرعت دیده شده و اصطلاح به کار رفته در آن، فراگیر شود.
نتبجه گیری
در نهایت، «سوبر» کلمه‌ای با ریشه انگلیسی است که در زبان فارسی عامیانه، به‌خصوص در میان جوانان و در فضای آنلاین، معنایی فراتر از عدم مصرف مواد پیدا کرده و برای توصیف افرادی با سبک زندگی خاص یا شخصیت‌های به اصطلاح «بچه مثبت» به کار می‌رود. رواج آن نیز بیش از همه تحت تأثیر نفوذ زبان انگلیسی، استفاده توسط افراد تأثیرگذار و پویایی زبان در بستر شبکه‌های اجتماعی بوده است.
نوشته سوبر یعنی چی؟ به چه کسانی «سوبر» میگویند؟ اولین بار در ناجی بلاگ. پدیدار شد.