راز طبیعی مقابله با آلودگی هوا: در دنیای امروز که نفس کشیدن در شهرها گاه شبیه دویدن در میان دود و غبار است، سلامت ریهها بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. هوای آلوده، ذرات معلق، دود خودروها و کارخانهها همگی میتوانند در درازمدت به بافتهای ظریف ریه آسیب برسانند. اما خبر خوب این است که بدن ما ابزارهایی برای دفاع از خود دارد و یکی از مؤثرترین آنها، تغذیه سالم است.
تحقیقات جدید نشان میدهد که دو ویتامین مهم، یعنی ویتامین C و ویتامین K، میتوانند نقشی کلیدی در پاکسازی طبیعی و محافظت از ریهها ایفا کنند.
راز طبیعی مقابله با آلودگی هوا: وقتی تغذیه از ریهها محافظت میکند
مطالعهای گسترده از دانشگاه لِستر در بریتانیا با بررسی دادههای بیش از ۲۰۷ هزار نفر نشان داده است که مصرف زیاد میوهها و سبزیجات، بهویژه آنهایی که سرشار از ویتامین C و K هستند، میتواند اثرات زیانبار آلودگی هوا بر عملکرد ریه را بهطور قابل توجهی کاهش دهد.
در این تحقیق، دانشمندان عملکرد ریه شرکتکنندگان را با شاخصی به نام FEV₁ (حجم بازدمی در یک ثانیه) اندازهگیری کردند. این شاخص نشان میدهد فرد در یک ثانیه چه مقدار هوا میتواند از ریههای خود بیرون دهد، هرچه عدد بالاتر باشد، ریه سالمتر است.
نتیجهها شگفتانگیز بود:
افرادی که میوه کمی میخوردند، با افزایش هر ۵ میکروگرم در متر مکعب از ذرات آلاینده هوا (PM2.5)، حدود ۷۸ میلیلیتر کاهش در حجم بازدمی ریه داشتند؛ در حالیکه این کاهش در میان افرادی که روزانه چند وعده میوه مصرف میکردند، تنها حدود ۵۷ میلیلیتر بود.
به زبان ساده، کسانی که تغذیه غنیتری از ویتامینها داشتند، ریههای مقاومتری در برابر آلودگی داشتند.
ویتامین C؛ سپر دفاعی در برابر استرس اکسیداتیو
ویتامین C که در مرکبات، کیوی، فلفل دلمهای، توتفرنگی و کلم بروکلی فراوان است، یکی از قویترین آنتیاکسیدانهای طبیعی محسوب میشود.
این ویتامین از سلولهای ریه در برابر «استرس اکسیداتیو» محافظت میکند وضعیتی که در اثر تماس با آلایندهها و دود به وجود میآید و منجر به التهاب، آسیب سلولی و کاهش ظرفیت تنفسی میشود.
مطالعات نشان دادهاند که سطح بالای ویتامین C در بدن میتواند شدت التهاب مجاری تنفسی را کاهش دهد و حتی در افراد سیگاری یا ساکن مناطق آلوده، عملکرد ریوی را بهبود بخشد.
ویتامین K؛ نگهبان خاموش سلامت ریه
اگرچه ویتامین K بیشتر بهخاطر نقشش در سلامت استخوان و انعقاد خون شناخته میشود، اما تحقیقات تازه نشان دادهاند که این ویتامین برای سلامت ریه نیز حیاتی است.
ویتامین K به حفظ انعطافپذیری رگها و بافتهای تنفسی کمک میکند و مانع از سفت شدن بافتهای ریه میشود.
منابع طبیعی ویتامین K شامل سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج، کلمپیچ، جعفری، بروکلی و روغنهای گیاهی مانند کانولا و سویا هستند. مصرف روزانه این خوراکیها میتواند به بازسازی سلولهای ریه کمک کرده و روند پیری و تخریب بافت تنفسی را کند کند.
میوهها و سبزیجات؛ پاککنندههای طبیعی ریه
به گفته محققان، مصرف روزانه حداقل چهار وعده میوه تازه میتواند آثار زیانبار آلودگی هوا را بهطور محسوسی کاهش دهد.
ترکیبات ضدالتهاب و آنتیاکسیدان موجود در میوهها با خنثی کردن رادیکالهای آزاد، از التهاب مزمن و انقباض مجاری تنفسی جلوگیری میکنند.
این تأثیر بهویژه در زنان شرکتکننده در مطالعه چشمگیر بود، چراکه بهنظر میرسد بدن زنان نسبت به استرس اکسیداتیو ناشی از آلودگی، حساستر است و در نتیجه دریافت آنتیاکسیدانهای طبیعی برایشان حیاتیتر است.
چرا باید از کودکی شروع کرد؟
محققان تأکید میکنند که آموزش و تشویق به مصرف میوه و سبزیجات باید از دوران کودکی آغاز شود. کودکان در سنین رشد بیشتر در معرض آلودگی هوا و خطرات ناشی از آن هستند، زیرا سیستم تنفسیشان هنوز کامل نشده است.
رژیم غذایی سالم از دوران دبستان میتواند پایهگذار ریههایی مقاومتر و سیستم ایمنی قویتر در بزرگسالی باشد.
جمعبندی: تغذیه، داروی خاموش ریهها
در حالی که نمیتوانیم بهطور کامل از آلودگی هوا فرار کنیم، میتوانیم با انتخابهای غذایی هوشمندانه، بدن خود را در برابر آن مقاومتر کنیم.
مصرف روزانه میوههای رنگارنگ و سبزیجات تازه، بهویژه آنهایی که سرشار از ویتامین C و K هستند، مانند فیلتر طبیعی برای ریهها عمل میکند.
بنابراین، دفعه بعد که هوای شهر خاکستری شد، یک لیوان آب پرتقال تازه یا سالادی از برگهای سبز و آووکادو را به بدن خود هدیه دهید. گاهی سادهترین عادتها مثل خوردن چند میوه در روز میتوانند تفاوتی بزرگ در کیفیت نفس کشیدن ما ایجاد کنند.