نشانه کودک باهوش: بسیاری از والدین تصور می‌کنند موفقیت فرزندشان در ورزش یا تکنولوژی نشان‌دهنده‌ی توانایی ذهنی برتر اوست. اما فعالیت‌هایی آرام‌تر و خلاقانه‌تر می‌توانند تأثیر عمیق‌تری بر رشد شناختی کودک داشته باشند. کودکانی که در نقاشی، طراحی یا مجسمه‌سازی مشارکت دارند، معمولاً در حل مسئله تواناترند، تاب‌آوری هیجانی بیشتری دارند و اعتمادبه‌نفس بالاتری پیدا می‌کنند. در ادامه بیشتر با نشانه کودک باهوش آشنا خواهید شد.
نشانه کودک باهوش
به گفته دکتر لورا مارکام، روان‌شناس کودک در دانشگاه کلمبیا، بسیاری از کودکان به‌ویژه در سنین پایین به قاشی، طراحی یا مجسمه‌سازی و فعالیت های از این نوع فعالیت‌ها علاقه‌مندند. انجام منظم فعالیت‌های هنری مسیرهای عصبی مرتبط با تفکر انتقادی، تنظیم هیجانات و خیال‌پردازی را تقویت می‌کند. علاوه بر این، هنر فضایی آزاد فراهم می‌کند تا کودکان احساسات خود را پردازش کنند و از زاویه‌ای تازه به دنیا نگاه کنند.
در ادامه، بررسی می‌کنیم که چگونه فعالیت‌های هنری باعث رشد شناختی می‌شوند، چرا بسیاری از کودکان در سنین بالاتر از هنر فاصله می‌گیرند (و چطور می‌توان جلوی این روند را گرفت)، و راهکارهایی کاربردی برای پرورش علاقه‌مندی پایدار به هنر ارائه می‌دهیم.
چگونه هنر به کودکان کمک می‌کند متفاوت فکر کنند و خلاق بمانند
هنر زبان کودک برای درک و بیان دنیای اطرافش است. کودکان اغلب از خط‌خطی‌ها، طیفی از رنگ‌ها و اشکال ساده برای بیان احساساتی استفاده می‌کنند که هنوز واژه‌ای برای آن‌ها ندارند. برای مثال، نقاشی شلوغ و رنگارنگ یک کودک پیش‌دبستانی از یک “طوفان” ممکن است نشانه‌ی اضطراب او از شروع مدرسه باشد؛ یا یک مجسمه‌ی سفالی نامتقارن از خانواده‌اش می‌تواند نشان‌دهنده‌ی افتخار او به زندگی خانوادگی‌اش باشد.
هنر بخش‌هایی از مغز را فعال می‌کند که معمولاً در گفتار نقش ندارند و به این ترتیب، راهی منحصربه‌فرد برای پردازش تجربیات زندگی در اختیار کودک می‌گذارد. اما حدوداً از سن ۷ سالگی، بسیاری از کودکان از فعالیت‌های هنری فاصله می‌گیرند. آن‌ها شروع به مقایسه‌ی آثارشان با دیگران می‌کنند یا وقتی که نقاشی‌شان “درست” از آب درنمی‌آید، دلسرد می‌شوند.
راه‌حل این مشکل، تغییر تمرکز از نتیجه‌ی نهایی به فرآیند خلاقیت است. به‌جای تحسین نقاشی واقعی‌گرایانه با جملاتی مثل «این سگ عالی کشیده شده»، بهتر است از خلاقیت کودک تقدیر کنید: «خیلی جالب شد که برای چمن از رنگ بنفش استفاده کردی، خیلی خیال‌انگیزه!»
همچنین در دسترس بودن ابزار هنری مانند دفتر طراحی، مقوا، ماژیک قابل شست‌وشو و دیگر وسایل، می‌تواند محیطی کم‌فشار و خودانگیخته برای خلاقیت فراهم کند. در سنین بالاتر، ممکن است کودکان به هنر دیجیتال، عکاسی یا پروژه‌های DIY علاقه‌مند شوند که همچنان مهارت‌های فکری و خلاقانه‌ی آن‌ها را تقویت می‌کند.
۶ روش برای تبدیل هنر به عادت روزمره در کودکان
با تبدیل لحظات روزمره به فرصت‌هایی برای بازی خلاق، والدین می‌توانند اشتیاق به یادگیری و نوآوری را در فرزندان خود زنده نگه دارند. در ادامه چند راهکار عملی برای گنجاندن هنر در برنامه روزانه کودک آمده است:
-
وسایل ساده تهیه کنید. کاغذ، مداد شمعی و خمیر بازی را در مکان‌های قابل دید و دسترس قرار دهید. کودکی که حوصله‌اش سر رفته، اگر ابزار دم دستش باشد، احتمال بیشتری دارد که شروع به طراحی کند.
-
سؤالات باز بپرسید. به‌جای اینکه بپرسید «این چیه؟»، بگویید «از این قسمت برام بگو». این نوع پرسش کودک را به داستان‌پردازی تشویق می‌کند و از خودانتقادی دور می‌سازد.
-
هنر «زشت» را عادی‌سازی کنید. نقاشی‌های ناقص خودتان را با کودک به اشتراک بگذارید و با هم به لکه‌ها یا اشتباهات بخندید. بچه‌ها باید ببینند که بزرگ‌ترها هم بدون ترس از کامل نبودن، خلاقیت به خرج می‌دهند.
-
هنر را وارد زندگی روزمره کنید. از کودک بخواهید یک کمیک درباره‌ی روزش بکشد، در طول پیاده‌روی گیاهان را طراحی کند یا کاغذ کادوی مخصوص تولدها را خودش درست کند.
-
هنر را با علایق کودک پیوند دهید. اگر کودک به بازی‌های ویدیویی علاقه دارد، با هم پیکسل‌آرت کار کنید. اگر به علم علاقه دارد، از او بخواهید سیارات خیالی بکشد یا اختراعات آینده‌نگرانه طراحی کند.
-
یادگیری ضمنی از طریق هنر. کودکی که با رنگ‌ها آزمایش می‌کند، درباره‌ی علت و معلول یاد می‌گیرد. کودکی که قلعه‌ای از مقوا می‌سازد، در حال تمرین استدلال فضایی است. این مهارت‌ها بعدها در تصمیم‌گیری بهتر و تطبیق‌پذیری در مدرسه و زندگی روزمره کاربرد پیدا می‌کنند.
سخن پایانی
با حمایت از کنجکاوی ذاتی کودکان و فراهم‌کردن فضای خلاقانه، می‌توان دنیایی از توانمندی‌های ذهنی و هیجانی را در آن‌ها پرورش داد، حتی اگر این مسیر از زمین بازی یا صفحه نمایش آغاز نشود، بلکه از میز طراحی یا یک تکه خمیر شکل‌پذیر شروع شود.